R.GRAMER: NATO TÜRKİYE JEOPOLİTİĞİNE YENİK DÜŞTÜ

Darbeleri mazur gören veya gösteren herkesi kınıyor, darbecileri lanetliyoruz

TÜRKİYE KONUSUNDA NATO JEOPOLİTİĞE YENİK DÜŞMÜŞ DURUMDA

Robbie Gramer (Atlantik Konseyi Transatlantik Güvenlik İnisiyatifi başkan yardımcısı)

Real Clear World, 21.7.2016

Tercüme: Zahide Tuba Kor

Türkiye’deki darbe teşebbüsü NATO ittifakına üye ülkelerin liderlerini şoke etti. (...)

(...)

Türkiye NATO için ne anlam ifade ediyor?

Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana Avrupa’nın en meydan okuyucu güvenlik ortamıyla karşı karşıya olduğu bu dönemde transatlantik grubunun Türkiye’nin yardımına ihtiyacı var ve Cumhurbaşkanı Erdoğan da bunun bilincinde. Türkiye’nin IŞİD’e karşı askeri mücadeleye değerli katkıları var; hem IŞİD’e karşı koalisyonun hava saldırılarını yürüttüğü hem de Irak ve Suriye’deki IŞİD karşıtı grupların eğitildiği başlıca üs konumunda. (...) Ayrıca yaklaşık 50 nükleer silahla İncirlik Üssü, ABD’nin geniş Ortadoğu’daki caydırıcı pozisyonunun bütüncül bir parçası. Darbeyi müteakip İncirlik’teki elektriklerin kesilmesi, bu stratejik varlığın Türkiye’deki iç siyasi kavgalardan ne denli etkilenebileceğini gösterdi. 

IŞİD’le mücadelenin yanı sıra NATO, Karadeniz’de askeri pozisyonunu güçlendirmek için de Türkiye’ye ihtiyaç duyuyor. Moskova’nın Ukrayna Krizi’nin başlarında Kırım Yarımadası’nı ilhakı, NATO’nun Rusya’yla ilişkilerini dramatik bir şekilde dönüştürdü. Baltıklardan Karadeniz’e kadar uzanan bölgede NATO, hem Rusya’nın askeri rövanşizmiyle boğuşmak hem de doğu kanadında yer alan tehlike altındaki müttefiklerini korumak üzere güçlü bir askeri ve caydırıcı tutum sergilemek için cebelleşiyor. Karadeniz bölgesi NATO için stratejik açıdan önemli bir hale geldi. Rusya Kırım’ı hava savunma sistemiyle donattı, eskiyen Karadeniz donanmasını yenilemeye başladı ve hatta –NATO’nun güneydoğu kanadını tehlikeye atacak şekilde- yarımadaya nükleer silahlar konuşlandırma konusunu dillendirmeye başladı. Türkiye Karadeniz’deki hakim aktör. Boğazlardan Karadeniz’e geçişi tamamen kontrol altında tutuyor ve Karadeniz’deki en güçlü donanmaya sahip. NATO Türkiye olmaksızın Karadeniz’deki konumunu güçlendiremez.

Ve son olarak Türkiye, Avrupa’ya göçmen krizini tamamen durduramasa da yatıştırılmasında kilit bir rol oynuyor. Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan Avrupa’ya mülteci ve göçmen akışı, AB ülkelerinin toplumsal dokusunu gererek, yerliliği savunan sistem dışı siyasi partilerin yükselişini hızlandırarak, Birliğin başarısız mülteci politikasına karşı halkın öfkesini alevlendirerek ve Avrupa’yı yeni terör tehditlerine maruz bırakarak AB içinde neredeyse varoluşsal bir siyasi krizi tetikledi. Buna karşı AB Ankara’yla (…) içeren bir anlaşma imzaladı.

Eğer ki NATO, Türkiye’yi ittifaktan çıkmaya zorlarsa IŞİD karşıtı koalisyon da, Türkiye’deki stratejik önemi haiz Amerikan ve NATO üsleri de, NATO’nun Rusya’ya karşı pozisyonu da, AB’nin mülteci anlaşması da tehlikeye girecektir. İttifakın karşı karşıya olduğu tehditler dizisi dikkate alındığında NATO bunların hiçbirisini tehlikeye atmayı göze alamaz.

Ayrıca NATO’nun hiçbir üyesini, ister gönüllü olsun isterse zorla, ittifaktan çıkarma sistemi yok. Eğer ki işler bu noktaya kadar varırsa NATO’nun böyle bir prosedürü şekillendirmesi de imkansız değil. Ama böyle bir süreç uzunca, zorlu ve zaten bütünlük mücadelesi vermekte ve karmaşık güvenlik meydan okumalarıyla yüzleşmekte olan ittifak için siyaseten de travmatik olacaktır. Öte yandan NATO’nun Türkiye’yle ilişkilerinin böyle bir noktaya varması çok uzak bir ihtimal, hele de jeopolitik ve askeri açıdan önem arz eden rolü dikkate alındığında.

(…)

(…) NATO üyeliğini veya Türkiye’nin AB’yle ilişkilerini yeniden gözden geçirme yönündeki sözlü tehditler Erdoğan’ın fikrini veya siyasi hesaplarını değiştirmekte pek de bir işe yaramayacaktır. Eğer ki Erdoğan iktidarın dizginlerini ele geçirmeye var gücüyle devam ederse NATO, iki temel taahhüdü olan ortak demokratik değerler ile ortak güvenlik arasında oldukça tatsız bir çatışmayla karşı karşıya kalacaktır. Türkiye bu ikisinin her daim birlikte var olmadığını ispatlıyor.