D.IGNATIUS: NETANYAHU'NUN İRAN'LA ANLAŞMA KONUSUNDA İKİLEMDE

NETANYAHU, İRAN NÜKLEER ANLAŞMASI KONUSUNDA TAM BİR İKİLEMLE KARŞI KARŞIYA

David Ignatius (Washington Post gazetesi köşe yazarı, ödüllü gazeteci ve kitapları en çok satanlar listesinde yer alan casusluk romanı yazarı)

Washington Post, 3.9.2015

Tercüme: Zahide Tuba Kor

Başkan Obama’nın Netanyahu’nun “müthiş bir siyasi hata” olarak tanımladığı İran’la nükleer anlaşmayı hayata geçirebilmesi için gereken oya ulaşması karşısında İsrail şimdi ne yapacak?

(…) İsrail lideri Washington’la partilerüstü ilişkileri yeniden kurmaya mı çalışacak, yoksa –Cumhuriyetçi başkan adaylarını seçildikleri takdirde anlaşmayı tanımamaları için teşvik ederek- bir kere daha mı bahse girecek?

Netanyahu’nun yüz yüze olduğu bu ikilem karşısında ne tepki vereceğini henüz bilmiyoruz. (…) Obama başkanlığının en önemli dış politika meselesi olarak gördüğü bu konuda oyunu ciddi oynadı ve kazandı.

(…)

Obama’nın kampanyası, bazı kilit İsrail yanlısı Demokratlara verdiği sözden sonra ivme kazandı. 19 Ağustos’ta Jerrold Nadler’a mektubunda Obama, “İran eğer nükleer silaha dönme arayışına girerse” askeri seçeneğin “her zaman masada kalacağı” sözünü verdi. Salı günü Senatör Chris Coons’a yolladığı mektupta ise Obama, “İran’ın bölgeye dönük asimetrik tehdidine karşı” alınacak tedbirlerin yanı sıra Hizbullah gibi İran destekli gruplara deniz yolundan silah sevkiyatını engelleme sözü verdi. Yine Senatör Bob Casey de İran’ın gizli kapaklı eylemlerine benzer şekilde karşılık verileceğine dair epeyce güvence aldı.

Ama İsrail yanlısı Washington Yakın Doğu Politikası Enstitüsü başkanı Robert Satloff, Beyaz Saray’ın bu vaatlerinin göstermelik/özde değil sözde olduğu görüşünde. Satloff verdiği mülakatta “Son satır şu ki yönetim hiçbir şey vermedi” “çokça hoş laf kalabalığı, çokça şartlı [eğerli amalı] fiiller ve sıfatlar var ama bunlar anlaşmanın herhangi bir ihlalini düzeltemez.”

Washington Post’un Kudüs’teki muhabiri William Booth’un perşembe günü belirttiği gibi, Netanyahu’nun yardımcıları şimdi de, aslında hiçbir zaman anlaşmanın Kongrede durdurulabileceğine inanmadıklarını, sadece İran’ın ne kadar tehlikeli olduğu konusunda dünyayı uyarmak istediklerini söylüyorlar. Ama bu, Netanyahu’nun niçin yakıp yıkan bir kampanya başlattığı ve şimdi bunu telafi etmek için ne yapacağı konusunda işleri daha da karmaşıklaştırıyor.

İsrail liderini iyi tanıyan Washington’daki eski yetkililerden Dennis Ross, verdiği bir mülakatta Netanyahu’nun muhtemelen en iyi strateji konusunda henüz bir karar vermediğini söyledi. Ross, birçok İsrailli askeri yetkilinin başbakana, İran’ın nükleer programının gerçekten 15 yıl boyunca dondurulacağını öngören nükleer anlaşmaya dayalı ortak bir ABD-İsrail stratejisi üzerinde çalışmaya başlaması için ısrar etiklerini söyledi. Ross “Bu 15 yılda ne gibi avantajlar elde edeceksin?” diye sordu.

Ama bu kadar ileri giden İsrail başbakanı, henüz pragmatizme doğru bir geri adım atmaya –en azından kamuoyu önünde- hazır olmayabilir. American Israel Public Affairs Committee gibi İsrail yanlısı lobiler, Kongre’nin Demokrat üyeleriyle ilişkileri düzeltme ve İsrail’e her iki partinin de desteğini yeniden kazanma ümidinde olabilir; ama kampanyaya katkı sağlayan zengin kumarhane sahibi Sheldon Adelson gibi sertlik yanlısı uzlaşmaz Cumhuriyetçiler, Cumhuriyetçileri İsrail’in tek güvenilir dostu olarak sunacak şekilde partizan politikaları daha da ileri götürmek isteyebilir.

Satloff “Netanyahu İran anlaşmasını meşrulaştırmak/tasdik etmek istemiyor. İsrailliler masada değillerdi ve üzerinde anlaşmaya varılan konuyla bağlı değiller [yani kendilerini hukuki yükümlülük altında görmüyorlar]” diyor. Aynı zamanda Netanyahu’nun yavaş yavaş İran’a karşı ortak ABD-İsrail caydırıcı tedbirlerini sağlamlaştırmaya yöneleceğini tahmin ediyor.

(…) Obama [anlaşmanın Kongreden geçebilmesi için gereken] oyu elde etmiş durumda ve artık önündeki asıl meydan okumayı, yani –Netanyahu beğensin beğenmesin- İran’la anlaşmayı başarılı bir şekilde nasıl hayata geçireceğini düşünme zamanı.