BİSAV 20. VE 21. YÜZYIL ORTADOĞU’SU OKUMA GRUBUMUN OKUMA
LİSTESİ
Bilim ve Sanat Vakfı’nda düzenlediğim 3 aylık okuma grubumda okuttuğum
metinler ve izlettiğim videoların listesi aşağıdadır.
3 ayda 5 kitaptan bölümler ile 40 kadar makale okunmakta ve yaklaşık 20
saatlik video izlenmektedir.
Ayrıca okunması/izlenmesi zorunlu olmayan birçok makale ve video da
listeye eklenmiştir.
NOT: Blogda yer alan 800 küsur içeriğe http://ortadogugunlugu.blogspot.com.tr/2018/01/bu-blogda-neler-var.html linkinden toplu olarak ulaşabilirsiniz.
Giriş: “Ortadoğu’ya Bakışımıza Dair Eleştirel Bir Değerlendirme” Başlıklı
Sunumum
Bu sunumum,
4 oturumluk bir seminer olarak “Ortadoğu’ya Yaklaşımımızda Temel Problemler” başlığı
altında BİSAV TV’de yayınlanmaktadır.
1. Oturum: Türkiye odaklılık ve Batı perspektiflilik konusundadır.
2. Oturum:
Tek boyutluluk, an odaklılık, olay bağımlılık konusundadır.
3. Oturum:
Yüzeysellik, Soğuk Savaş zihniyeti, sebep ile sonuçları karıştırma, saha ile masa farkı konusundadır.
4. Oturum:
Komplocu bakış, duygusallık-hamasilik, genellemecilik-basmakalıplık, yok sayma konusundadır.
Okunacak
metinler:
Fawaz
Gerges, “Ortadoğu Uluslararası İlişkiler Çalışmaları: Tarih, Teori ve
Metodoloji Üzerine Bir Haşiye”, Ortadoğu Konuşmaları: Küresel ve Bölgesel
Perspektiften “Arap Baharı”, (ed.) Zahide Tuba Kor, Küre Yayınları, 2014,
s.25-57.
Negar Razavi, “Washington’da İran Uzmanı Var mı?”, Jadaliyya, 4.9.2019.
Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) Döneminde Ortadoğu ve İtilaf Devletlerinin
Bölge Politikası
Okunacak
metinler:
David
Fromkin, Barışa Son Veren Barış: Modern
Ortadoğu Nasıl Yaratıldı?, Epsilon Yayınları. (Tamamını okumanızı tavsiye ederim.)
William
Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, 9. Bölüm, s.167-190.
Alexander
Mikaberidze, “Napolyon’un Ortadoğu Mirası”, Project Syndicate, 10.3.2020.
İzlenecek video:
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 1 (Arap coğrafyasının Osmanlı’dan kopuşu ve iki savaş arası dönemde (1918-1945) yeni Ortadoğu’nun oluşum süreci)
20. Yüzyıl Ortadoğu Tarihi
Okunacak
metinler:
William
Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, 10. bölümden başlayıp sonuna kadar, s.191-598.
Zahide Tuba Kor, “Filistin’in Kaderini Belirleyen Büyük Savaş”, Derin Tarih dergisi, 2. Dünya Savaşı Özel Sayısı, Mayıs 2018, s.52-56.
Robert D. Kaplan, “Suriye: Kimlik Krizi”, The Atlantic, Şubat 1993.
Robert D. Kaplan, “Irak ve Suriye’deki Kaosun Müsebbibi Baasçılık”, Foreign Policy, 7.3.2018.
İzlenecek videolar:
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 2 (Filistin-İsrail meselesinin ortaya çıkışı, 1948 ve 1956 Arap-İsrail savaşları bağlamında 1940’lar ve 1950’ler)
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 3 (1967 ve 1973 Arap-İsrail savaşları bağlamında 1960’lar ve 1970’ler)
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 4 (İran İslam Devrimi ve İran-Irak Savaşı bağlamında 1980’ler)
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 5 (Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Körfez Savaşı ve Filistin-İsrail Barış Süreci bağlamında 1990’lar)
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 6 (11 Eylül saldırıları ve Irak Savaşı bağlamında 2000’ler)
Ortadoğu’da Toplumsal Hareketler – 1 (Toplumsal hareketlerin son yüzyılda ortaya çıkışının tarihi ve siyasi arka planı)
Ortadoğu’da Toplumsal Hareketler – 2 (Arap milliyetçiliği akımı ve Baas Partisi)
Okunması zorunlu olmayan metinler:
Zahide Tuba Kor, “Geçmişten Günümüze ‘Filistin Meselesi’”, Ortadoğu Günlüğü, Kasım 2018.
Raymond Hinnebusch, “Syria-Iraq Relations: State Construction and Deconstruction and the MENA States System”, LSE Middle East Centre Paper Series / Nisan 2014.
İzlenmesi zorunlu
olmayan videolar:
Büyük Felaket - 1. Bölüm, Al Jazeera
Türk Belgesel, 2016
Büyük Felaket - 2. Bölüm, Al Jazeera Türk Belgesel, 2015
Büyük Felaket - 3. Bölüm , Al Jazeera Türk Belgesel, 2015
Büyük Felaket - 4. Bölüm , Al Jazeera Türk Belgesel, 2015
Altı Gün Savaşı, Al Jazeera Türk Belgesel, 8.6.2014
İran: Bir Devrimin Anatomisi, Al Jazeera Türk Belgesel, 2.2.2014
Körfez Savaşı Belgeseli, 7.5.2019
William Cleveland’in kitabından Filistin-İsrail ile ilgili bölümler üzerine İTÜ Kudüs Masası’nda düzenlediğimiz okuma grubunun kayıtları:
1. Bölüm: Filistin Mandası
ve İsrail’in Doğuşu
2. Bölüm: 1948’den 1970’lere
Kadar İsrail ve Filistinliler
3. Bölüm: 1990’lar
Filistin-İsrail Barış Süreci
Beytülmakdis
Akademi’de Filisin Meselesi ile ilgili dört saatlik seminer:
Geçmişten Günümüze Filistin
Meselesi – 1 Siyonizmin ortaya çıkışı ve İngiliz Manda dönemi
Geçmişten Günümüze Filistin
Meselesi – 2 1947’den günümüze Filistin Meselesi
“Arap Baharı/Devrimleri/İsyanları” Süreci
İzlenmesi zorunlu videolar:
Modern Ortadoğu’nun Siyasi Dönüşümü – 7
Arap Baharı: Mutlak Güç, Al Jazeera Türk Belgesel, 2.2.2014
Massacre in Rabaa, Al Jazeera World, 17.8.2016
Okunacak metinler:
Munsif
Merzuki, “Arap Dünyası Uçuruma Doğru İlerlerken”, Diktatörlük ile Devrim Arasında Arap Dünyasının Krizleri, Küre
Yayınları, s.65-71.
Zahide Tuba
Kor, “Giriş”, Ortadoğu Konuşmaları: Küresel ve Bölgesel Perspektiften “Arap
Baharı”, Küre Yayınları, s.7-14.
Zahide Tuba Kor, “6. Yılına Girerken ‘Arap Baharı’nın Önündeki Meydan Okumalar”, el-Cezire Türkçe, 25.1.2016.
Muhammed bin el-Muhtâr eş-Şankîtî, “Karşı-Devrim: Günümüz İçin Geçmişten İbretlik Dersler”, el-Cezire Arapça, 4.7.2016.
Joschka Fischer, “Ortadoğu’nun Bir Sonraki Savaşı”, Project Syndicate, 21.7.2017.
Mervan Muaşir, “Arap Baharı 2.0 mı?”, Carnegie Endowment, 30.10.2019.
Koert Debeuf, “Arap Baharı Bitmiş Değil”, Politico, 22.1.2017.
“Arap Baharı Yeniden Yaşanabilir”, Guardian başyazısı, 2.1.2017.
Charles Lister, “Esed Savaşı Kazandı mı Gerçekten?”, Foreign Policy, 11.7.2019.
Charles
Lister, “Esed Düşmek Üzere mi?”, Politico, 11.6.2020.
Sagatom Saha, “İklim Değişikliği Ortadoğu’daki Çatışmaları Nasıl Şiddetlendirebilir?”, Atlantic Council, 14.5.2019.
Steven A. Cook, “Ortadoğu’da Ümidin Sonu”, Foreign Policy, 5.9.2020.
“Pandemi Sonrası Ortadoğu’nun Yeniden Şekillenmesi Kaçınılmaz” başlığı altında:
Jon B.
Alterman, “Diğer Krizlere Bir de Koronavirüsün Eklendiği Ortadoğu Bir Felaketle
Karşı Karşıya”, The Hill, 22 Mart 2020,
Jason
Pack & Nate Mason, “Koronavirüs Arap Baharı 2.0’a Yol Açabilir
mi?”, Ortadoğu Enstitüsü, 25 Mart 2020.
Alain Gresh & Jean-Pierre Sereni, “Tarihsel Perspektiften Arap Devrimleri”, Orient XXI, 22.11.2019.
Mustafa Beysuni, “Ortadoğu’da Diziler Üzerinden Tarih ve Güç Savaşı”, Orient XXI, 6.2.2020.
Ortadoğu Jeopolitiği
George Friedman, “Dört Haritayla İran’ın Ortadoğu’daki Konumu”, Mauldin Economics, 17.10.2016.
George Friedman & Jacob L. Shapiro, “Geçmiş İmparatorluklar Gelecek Hakkında Bize Neler Söyler?”, Mauldin Economics, 20.3.3017 ve Geopolitical Futures, 27.3.2017.
Kamran Bokhari, “Şiiliğin Yayılması Niçin Kısa Ömürlü Olacak?”, Stratfor Analiz, 12.5.2015.
George Friedman, “İsrail’in Stratejik Kırılganlığı”, Geopolitical Futures, 26.2.2016.
Robert D. Kaplan, “Ortadoğu’da İmparatorluğun Kalıntıları”, Foreign Policy, 25.5.2015.
Ortadoğu Din ve Mezhepler
Okunacak metinler:
Ortadoğu Konuşmaları: Bölgesel ve Küresel Perspektiften “Arap
Baharı” kitabından:
Mehmet Ali Büyükkara, “Ortadoğu’da Mezhepler ve İslami Hareketler”
s.465-493.
Burhanettin Duran - Mehmet Ali Büyükkara- Ömer Korkmaz, “Ortadoğu’nun
Tetiklenen Fay Hattı: Mezhep Gerilimleri”, s.495-547.
İsmail Yaylacı, “Mısır’da İhvan-ı Müslimin ve İslamcılık”, s.135-163.
Mu’tez el-Hatip, “Âlim ve Hükümdar: İslam Dünyasında Siyaset Sancısı”, el-Cezire Arapça, 3.7.2017.
Zahide Tuba Kor, “BAE’nin ‘Seküler’ Dış Politikası ve Gizli Gündemi”,
Anadolu Ajansı, 30.07.2018.
Okunması zorunlu olmayan metinler:
Peter Mandaville ve Shadi Hamid, “Islam as Statecraft: How Governments Use Religion in Foreign Policy”, Brookings Enstitüsü, Kasım 2018.
Alastair
Crooke, “IŞID: Bilişsel, Sistemik Bir Fiyasko”, Huffington Post, 13.12.2014.
Yasser
Fathy, “Cepheleşmeden Bölünmeye: Mısır’da Müslüman Kardeşler, 2013-2016”, Al
Sharq Forum, 16.10.2019.
Yeni Ortadoğu: Arap Dünyasında Protesto ve Devrim, (ed.) Fawaz Gerges, İyidüşün Yayınları, 2014 kitabından: Sadık Al-Azm, “Arap Milliyetçiliği, İslamcılık ve Arap İsyanları”, s.313-325.
İzlenmesi zorunlu olmayan videolar:
Ortadoğu’daToplumsal Hareketler - 3 İslamcılık ve Müslüman Kardeşler
Ortadoğu’da Toplumsal Hareketler - 4 Geleneksel Selefi hareketler ve Vehhabilik
Ortadoğu’da Toplumsal Hareketler - 5 Cihatçı
Selefi hareketler ve IŞİD ile el-Kaide
Ortadoğu’da Toplumsal Hareketler - 6 Şii hareketler ve Hizbullah
Ortadoğu’da Ordular ve Sivil-Asker İlişkileri
Ortadoğu
Konuşmaları: Bölgesel ve Küresel Perspektiften “Arap Baharı” kitabından:
Fulya
Atacan, “Mısır’da 25 Ocak Devrimi’nin Arka Planı: Ekmek, Hürriyet, Adalet”,
s.103-133.
Yeni
Ortadoğu: Arap Dünyasında Protesto ve Devrim,
(ed.) Fawaz Gerges, İyidüşün Yayınları, 2014 kitabından:
Philippe
Droz-Vincent, “Arap Dünyasında Ayaklanmalar ve Geçiş Döneminin Ortasında Ordu”,
s.211-241.
Amr
Khalifa, “Kan ve Servet: Mısır Ordusu”, Middle East Eye, 27.4.2017.
Ortadoğu Ekonomileri ve “Arap Baharı”nı Tetikleyen İktisadi Şartlar
Yeni
Ortadoğu: Arap Dünyasında Protesto ve Devrim,
(ed.) Fawaz Gerges, İyidüşün Yayınları, 2014 kitabından:
Ali Kadri,
“Arap İsyanları Öncesinde İç Karartıcı Ekonomik Performans”, s.103-132.
Rami Zurayk
ve Anne Gough, “Ekmek ve Zeytinyağı: Arap İsyanlarının Tarımsal Kökenleri”,
s.133-158.
“Arap Dünyasında Petrol Çağının Sonu Yaklaşıyor”, the Economist, 18 Temmuz 2020.
Mervan Muaşir, “Arap Dünyası İçin İktisadi Ültimatom”, Project Syndicate, 16.11.2016.
David
Hearst, “3 Temmuz: Bir Devrimin Sonu ve Bir Diğerinin Başlangıcı”, Middle East Eye,
6.7.2017.
İzlenmesi zorunlu olmayan video:
Mısır’ın Çalınan Enerjisi, Al Jazeera Türk Belgesel, 2014
Arap Dünyasının Temel Meseleleri ve Krizleri
Munsif Merzuki,
Diktatörlük ile Devrim Arasında Arap Dünyasının Krizleri, Küre Yayınları,
2019 (Kitabın tamamını okumanızı tavsiye ederim).
Suheyl Gannuşi, “Suriye Felaketi: Kördüğüm, İbretlik Dersler ve Çıkış”, el-Cezire Arapça, 5.1.2017.
Muhammed Hüneyd, “Arap Dünyasının Yolsuzluk Sorunu”, el-Cezire Arapça, 30.9.2016.
Hossam Abouzahr, “Fasih Arapçanın Geriliyor Olması Niçin Kaygı Verici”, The Atlantic Council, 21.5.2018.
Robert Kaplan, “Aleksander Wat’ın Ütopik İdeolojiler Tecrübesi Dünyaya Geri Mi Dönüyor?”, The American Interest, 10.10.2015.
Robert D. Kaplan, “Ortadoğu’da İmparatorluğun Kalıntıları”, Foreign Policy, 25.5.2015.
Fehmi
Hüveydi, “Arap Dünyasının Sınırları da Varlığı da Tehdit Altında”, el-Cezire
Arapça.
Fehmi Hüveydi, “Özlemle Beklenen Devrime Giden Yol”, el-Cezire Arapça.
Jonathan Cook, “İsrail’in Casus Teknolojisi Nasıl Hayatımızın Derinliklerine Ulaştı?”, Middle East Eye, 11.11.2019.
Thomas L.
Friedman, “Herkes İçin Lübnan Dersleri”, The New York Times, 9.8.2020.
İzlenmesi zorunlu olmayan video:
Arap ve İslam Dünyasının Temel Problemleri
NOT: Daha başka neler okuyabiliriz
derseniz, 100 kitaptan oluşan ORTADOĞU İLE İLGİLİ KİTAP TAVSİYELERİMi Temmuz 2019’da
Ortadoğu Günlüğü’ne yükledim.
