8 Şubat 2018 Perşembe

D.KIRKPATRICK: İSRAİL, KAHİRE’NİN ONAYIYLA MISIR’DA HAVA SALDIRILARI DÜZENLİYOR




David D. Kirkpatrick (The New York Times’ın Londra bürosu muhabiri; 2011-2015 döneminde gazetenin Kahire büro şefiydi. Mısır’da Arap Baharı sürecini anlattığı kitabı önümüzdeki aylarda “Into the Hands of the Soldiers” adıyla Viking yayınevinden çıkacak)
The New York Times, 3.2.2018

Tercüme: Zahide Tuba Kor

NOT: Lütfen kaynak göstermeden tercümenin bir kısmını veya tamamını kullanmayınız, alıntılamayınız, yayınlamayınız

Mısır’ın Kuzey Sina bölgesindeki cihatçılar, İslam Devleri (İD)’ne biat ederek ve önemli bir şehri ele geçirip burada askerî kontrol noktaları kurarak yüzlerce askeri ve polisi öldürdü. 2015 yılı sonunda bir Rus yolcu uçağını da düşürdüler.
Mısır bunları durduramıyor görüntüsü verince sınırının hemen öte tarafındaki tehlike karşısında teyakkuza geçen İsrail devreye giriverdi.
Menşeini gizleyen İsrail insansız hava araçları (İHA’lar), helikopterleri ve savaş uçakları, tamamı Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi’nin onayıyla, iki yılı aşkın bir süredir her hafta örtülü hava operasyonları gerçekleştirmekte olup şimdiye kadar Mısır topraklarına yönelik bu saldırıların sayısı 100’ü aştı.
Dikkat çekici bu işbirliği, Mısır-İsrail ilişkilerinin gelişiminde yeni bir aşamaya tekabül ediyor. Vakti zamanında birbiriyle üç [Z.T.K. doğrusu dört] defa savaşmış düşmanlar iken, daha sonra [Z.T.K. 1979’dan itibaren] sıkıntılı bir barış altında rakibe dönüşen Mısır ile İsrail’in ilişkileri, şimdilerde ortak bir düşmana karşı yürütülen örtülü bir savaşta gizli bir müttefikliğe evirilmiş durumda.
Kahire için İsrail’in bu müdahalesi, Mısır ordusunun militanlara karşı yaklaşık beş yıldır yürüttüğü savaşta bölgede yeniden zemin kazanmasına yardımcı bir faktör oldu. İsrail içinse bu saldırılar, hem kendi sınırlarını güvence altına almasını hem de komşusunun istikrara kavuşmasını sağladı.
Kuzey Sina’daki bu işbirliği, bölge siyasetinin kapalı kapılar ardında yeniden yapılandığının şimdiye kadarki en dramatik kanıtı. IŞİD, İran ve siyasal İslam gibi ortak düşmanlar, birçok Arap devletinin liderini İsrail’le sessiz sedasız gelişen bir işbirliğine/uyuma soktu; her ne kadar sözkonusu ülkelerin yetkilileri ve basın-yayın kuruluşları kamuoyu önünde Yahudi devletine sayıp sövmeye devam etseler de. 
Amerikalı yetkililer, İsrail’in hava operasyonlarının Mısır silahlı kuvvetlerinin militanlara karşı üstünlük sağlayabilmesinde kesin bir rol oynadığını söylüyorlar. Ancak İsrail’in bu rolü, Ortadoğu barış müzakereleri de dâhil bölge için bazı beklenmedik sonuçlar doğuruyor. Nitekim bu durum, İsrailli yetkililerde Mısır’ın hâlihazırda topraklarını kontrol etmek için dahi kendisine bağımlı olduğu kanaatini kısmen de olsa uyandırıyor.
Hâlihazırda veya geçmişte Ortadoğu politikasıyla görevli yedi İngiliz ve Amerikalı yetkili, Mısır topraklarına yönelik İsrail saldırılarını -isimlerinin gizli kalması şartıyla- anlattı. İsrail ve Mısır ordularının sözcüleri ile Mısır dışişleri bakanlığı sözcüsü ise yorum yapmaktan kaçındı.
Her iki komşu da Mısır içinde tepkilere ve beklenmedik kötü sonuçlara yol açabileceği korkusuyla hava saldırılarında İsrail’in rolünü gizlemeye çalışıyor; Mısır hükümet yetkilileri ve devlet kontrolündeki medya, İsrail’den can düşmanı olarak bahsetmeye ve Filistin davasına bağlılık sözü vermeye devam ediyor.
İsrail İHA’larında menşelerini bildiren işaretler bulunmazken savaş uçakları ve helikopterleri de işaretlerini gizliyor. Bu operasyonlarla ilgili bilgi veren Amerikalı yetkililere göre, bazıları Mısır’ın içlerinden geldikleri izlenimini uyandırmak için dolambaçlı rotalar dahi izliyor.
İsrail’de askerî sansür, söz konusu hava saldırılarının haber olup da kamuoyuna yansımasını kısıtlıyor. Herhangi bir İsrailli birliğin veya özel harekâtın Mısır sınırlarından içeriye ayak basıp basmadığı net değil; nitekim bu durum operasyonların ifşa olma riskini artıracaktır.
Amerikalı yetkililerin söylediğine göre Sayın Sisi, dar ve küçük bir ordu ve istihbarat çevresi dışında bu hava saldırılarının menşeini herkesten gizlemeye çok daha fazla itina gösteriyor. Mısır hükümeti Kuzey Sina’yı yasak askerî bölge ilân ettiğinden buraya hiçbir gazeteci bilgi toplamak amacıyla giremiyor.
Mısır’ın komuta kademesi, bundan 40 sene evvel 1978’de Camp David Anlaşmalarının imzalanmasından bu yana, İsrailli mevkidaşlarıyla perde arkasında sürekli daha da yakınlaşıyor. İsrail’in, HAMAS denetimindeki Gazze Şeridi’ne karşı uyguladığı ablukaya Mısır güvenlik güçleri de yardım ediyor. İki ülkenin istihbarat servisleri, uzunca bir süredir sınırın her iki tarafındaki militanlara karşı bilgi paylaşımı içinde.
Arap Baharı isyanının ardından Mısır’ın Müslüman Kardeşler liderlerinden birini 2012’de cumhurbaşkanı olarak seçmesi İsrailli yetkilileri endişelendirmişti. Yeni Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, Camp David Anlaşmalarına saygı duyma sözü verse de İsrailliler, Müslüman Kardeşler’in HAMAS’la ideolojik yakınlığından ve Yahudi devletine tarihî husumetinden endişeliydi.
Bir sene sonra dönemin savunma bakanı Sayın Sisi askerî bir darbeyle Sayın Mursi’yi devirdiğinde İsrail, bu yönetim değişikliğini memnuniyetle karşıladı ve Washington’ı bunu kabul etmeye ısrarla teşvik etti. Bu gelişme sınırın her iki tarafındaki generaller arasında var olan ortaklığı perçinledi.
Süveyş Kanalı ile İsrail sınırı arasında yer alan, Mısır hükümetinin [egemenliğinin] zayıf olduğu dağlık çöl bölgesi Kuzey Sina, Sayın Sisi’nin başa geçmesinden evvelki on yılda İslamcı militanlar için bir sığınağa dönüşmüştü [Z.T.K. Doğrusu, 1980’ler ve 1990’larda da Sina’da durum bu şekildeydi]. Ana cihatçı örgüt olan ve İsrail’e saldırmaya odaklanan Ensar Beytü’l-Makdis, Sisi darbesinin ardından Mısır güvenlik güçlerine karşı ölümcül saldırılara öncülük etmeye başladı.
İlk defa Sisi’nin iktidarı ele geçirmesinden birkaç hafta sonra 2013’ün Ağustos’unda, Kuzey Sina’da meydana gelen iki esrarengiz patlamada beş militan hayatını kaybetti. Associated Press haber ajansı, ismi açıklanmayan Mısırlı yetkililere dayandırdığı haberinde, İsrail’in İHA’lardan attığı füzelerle militanları öldürmesinin Mısır tarafının bir İsrail havaalanına sınır ötesi saldırı planlandığı uyarısından kaynaklanabileceğini vurguladı. (İsrail havaalanını bir önceki gün kapatmıştı.)
Sisi’nin sözcüsü Albay Ahmet Ali ise bunu yalanladı. O dönemde yaptığı bir açıklamada “Mısır topraklarına yönelik herhangi bir İsrail saldırısına ilişkin iddiaların ne şekil ne de öz itibarıyla herhangi bir gerçekliği vardır” diyerek konuyla ilgili soruşturma açılacağı sözü verdi. “Bu konuda Mısır ile İsrail tarafı arasında koordinasyon iddiaları tamamen gerçek dışıdır, akıl ve mantığa tümüyle aykırıdır” diyerek sözlerine devam etti.
İsrail ise yorum yapmaktan kaçındı ve bu sahne öylece unutulup gitti.
Ancak bu olaydan iki sene sonra Sayın Sisi, en az yüzlerce Mısır askeri ve polisini öldürmüş olan militanları hala daha yenilgiye uğratmaya çalışıyordu.
Ensar Beytü’l-Makdis örgütü Kasım 2014’te resmen kendisini İD’in Sina Vilayeti olarak ilan etti. 1 Temmuz 2015’te militanlar kısa bir süreliğine de olsa Kuzey Sina’daki Şeyh Zuveyd bölgesinin kontrolünü ele geçirdi; ancak Mısır savaş uçakları ve helikopterlerinin bölgeyi vurması üzerine geri çekildi. Ardından ekim ayı sonunda militanlar bir Rus charter uçağını düşürerek 224 yolcunun ölümüne yol açtı.  
Tam da bu meşum kilometre taşları yaşanırken İsrail, 2015 yılı sonunda hava saldırıları dalgasına başladı. Amerikalı yetkililer bu saldırılarda militanların uzunca bir elebaşları listesinin öldürüldüğünü düşünüyorlar. Her ne kadar öldürülenlerin yerlerini aynı derecede acımasız halefleri almış olsa da militanlar hedef küçültmeye zorlanmışa benziyor. Zira artık yol kesmeye, kontrol noktaları kurmaya veya belli topraklar üzerinde hak iddia etmeye cüret edemiyorlar. Bunun yerine Sina’da yaşayan Hristiyan topluluklar, Nil Vadisi’ndeki kiliseler veya kâfir saydıkları diğer Müslümanlar gibi daha yumuşak hedefleri vurmaya başladılar. Kasım 2017’de militanlar Kuzey Sina’daki bir Sufi camiinde ibadet halindeki 311 kişiyi öldürdüler.  
Amerikalı yetkililerin belirttiğine göre İsrailliler, o zamana değin [Z.T.K. yani 2015 yılı sonuna kadar] Mısırlıların planda kendi üzerlerine düşeni yerine getirmediği konusunda Washington’a dert yanıp durmuşlar. Kahire’nin hava saldırılarıyla koordineli bir şekilde kara birliklerini harekete geçirmekte başarısız olduğunu belirtmişler.
İsrail ordusunun sansürleri İsrail medyasının bu hava saldırıları hakkında haber yapmasını engellemiş olsa da bazı kuruluşlar, Bloomberg News kanalının ismi açıklanmayan eski bir İsrailli yetkilinin Mısır topraklarında İHA’larla saldırılar düzenlediklerine dair 2016 yılına ait haberinden alıntılar yaparak sansürün etrafından dolandılar.
İsrail’de çalışan Kuzey Sina uzmanı Zack Gold, bu hava saldırılarını, herkesin malumu bir sır olan İsrail’in nükleer silah programıyla kıyasladı. Gold dedi ki “Mısır topraklarına yönelik İsrail hava saldırıları [gizlilik bakımında nükleer silah programıyla] neredeyse aynı seviyede. Burada kim ne zaman nükleer programdan bahsedecek olsa espriyle karışık ‘yabancı basına göre’ diye ekler. İsrail’in Mısır’daki temel stratejik menfaati istikrar olduğundan yetkililer, bu [sırrı] alenen ifşa etmenin istikrarı tehdit edeceği kanaatindeler.”
Amerikan yönetimi içinde o denli yaygın biçimde biliniyor ki diplomatlar ve istihbaratçılar bu konuyu Capitol Hill’deki kanun koyucularla dışa kapalı brifinglerde tartışıyorlar. Ancak Amerikan Kongresi’ndeki dışa açık komite oturumlarında kanun koyucular, Kuzey Sina’da şaşırtıcı bir şekilde yakın Mısır-İsrail işbirliğinin varlığını üstü kapalı şekilde onaylıyorlar.
Telefonla yapılan bir mülakatta Senato Dış İlişkiler Komitesi’nin kıdemli Demokrat senatörü Benjamin L. Cardin, İsrail’in Mısır’daki askerî harekâtlarının ayrıntılarını tartışmaktan kaçındı, ama dedi ki İsrail “komşusuna karşı salt iyiliğinden” harekete geçmiş değil. “İsrail, Mısır’ın Sina’sında yaşanan kötü şeylerin kendi içine sızmasını istemiyor” dedi ve ekledi: Mısır’ın İsrail’in rolünü vatandaşlarından saklama çabası “yeni bir olgu değil.”
İsrail’in bazı Amerikalı destekçileri, Mısır İsrail ordusuna bu denli bel bağlamışken Mısırlı yetkililerin, diplomatların ve devlet kontrolündeki medyanın -özellikle de BM gibi uluslararası toplantılarda- Yahudi devletini alenen eleştirip kınamaktan artık vazgeçmesi gerektiğini savunuyorlar.
Hem Dış İlişkiler Komitesi’nin kıdemli Demokrat üyesi hem de Temsilciler Meclisi üyesi olan Eliot L. Engel, bu konuda “Sisi’yle konuştuğunuzda İsrail’le, İsraillilerle konuştuğunuzda Mısır’la güvenlik işbirliğinden bahsediyor, ama bu ikiyüzlü oyun devam ediyor. Bu durum kafamı allak bullak ediyor” dedi.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu da Amerikalı diplomatlara Sina’da İsrail ordusunun rolünü açıkça hatırlatmaktan çekinmiyor. Görüşmelere katılmış veya konuyla ilgili brifing almış üç Amerikalı yetkiliye göre, mesela Şubat 2016’da Amerikan Dışişleri Bakanı John Kerry Ürdün’ün Akabe şehrinde gizli bir zirve toplayarak Mısır lideri Sayın Sisi’yi, Ürdün Kralı Abdullah’ı ve İsrail lideri Sayın Netanyahu’yu bir araya getirmiş. Sayın Kerry, Filistin devleti pazarlığının bir parçası olarak, Mısır ve Ürdün’ün İsrail’in güvenliğini garanti edeceği bir bölgesel anlaşma teklif etmiş.

Sayın Netanyahu bu teklifle dalga geçmiş. Amerikalıların anlattığına göre, Netanyahu “İsrail ordusu zaten Mısır ordusunu destekliyor” demiş. Mısır kendi sınırları içindeki toprakları dahi kontrol edemezken İsrail’in güvenliğini garanti edecek bir konuma neredeyse hiç sahip değil, iddiasını öne sürmüş.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder